Remont Dachu Płaskiego Pokrytego Papą: Cena w 2025 Roku i Czynniki Kosztowe

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, co naprawdę dzieje się tam, na górze, kiedy deszcz bębni o parapet, a silny wiatr szarpie krawędziami? To nasz dach płaski, często pokryty papą, pracuje bez wytchnienia, osłaniając nas przed żywiołami. Nic dziwnego, że po latach wymaga troski. Zagadnienie "Remont dachu płaskiego pokrytego papą cena" jest równie złożone, jak konstrukcja, którą przykrywa. W skrócie: koszt renowacji dachu płaskiego pokrytego papą to zmienna wartość, zależna od wielu czynników, przede wszystkim od stopnia zniszczenia, wybranej technologii oraz zakresu prac – czy mówimy o niewielkiej naprawie, czy o kapitalnym remoncie.

Główne Czynniki Kształtujące Koszt Remontu Dachu Papowego

Rozbierając na czynniki pierwsze kwestię wyceny renowacji dachu, nie sposób pominąć złożoności wpływu wielu elementów. Podobnie jak w dobrze zaplanowanej kuchni, gdzie cena zależy nie tylko od frontów, ale i okuć, blatu czy sprzętu AGD, koszt remontu dachu to mozaika składowych. Dominujące role grają tu oczywiście wybrane technologie oraz jakość materiałów.

Drugim, niezwykle istotnym graczem na tej scenie, jest aktualny stan istniejącej powłoki hydroizolacyjnej – czyli po prostu, jak bardzo zniszczona jest nasza stara papa. Stopień jej zużycia determinuje, jak wiele pracy będzie wymagało przygotowanie podłoża. Jeśli dach jest w miarę dobry i ma tylko pojedyncze nieszczelności, zakres prac jest minimalny, a cena za metr kwadratowy odpowiednio niższa. Gdy jednak mamy do czynienia z wulkanami powietrznymi, pęcherzami, pęknięciami na całej powierzchni, odspojeniami od podłoża czy co gorsza, podmytymi lub zgniłymi warstwami pod papą, koszty idą w górę, czasami lawinowo.

Nie można też zapomnieć o czystej fizyce: wielkość remontowanej powierzchni. Czasami małe dachy, do 50m², bywają droższe w przeliczeniu na metr kwadratowy ze względu na koszty stałe związane z dojazdem, rozstawieniem sprzętu, czy minimalną wyceną pracy ekipy. Powierzchnie powyżej 100m² często pozwalają na lepsze rozłożenie kosztów, choć przy bardzo dużych obiektach pojawiają się z kolei logistyczne wyzwania. Niemniej jednak, im większa powierzchnia, tym bardziej widoczne stają się różnice w cenach za m² między tańszymi a droższymi technologiami.

Dostępność placu budowy to kolejny, często niedoceniany czynnik. Czy można wjechać na dach ciężkim sprzętem, czy wszystko trzeba wnosić ręcznie po drabinie? Czy są przeszkody architektoniczne, jak liczne kominy, świetliki, wpusty dachowe, maszynownie? Każdy taki element zwiększa pracochłonność, wymaga precyzyjnych obróbek, a to przekłada się na wzrost kosztu robocizny i zużycie dodatkowych materiałów. Można by powiedzieć, że dach usiany detalami to "drogie hobby".

Lokalizacja geograficzna ma znaczenie. Ceny usług budowlanych w dużych aglomeracjach miejskich, takich jak Warszawa, Kraków czy Wrocław, zazwyczaj są wyższe niż w mniejszych miejscowościach. Wynika to z wyższych kosztów życia, cen wynajmu, a także większego popytu na usługi. Nawet koszt remontu dachu płaskiego pokrytego papą termozgrzewalną, pozornie prostej usługi, może się różnić o kilkadziesiąt złotych za metr kwadratowy tylko ze względu na województwo czy wielkość miasta. To czysty rynek.

Pora roku również może wpłynąć na cenę i dostępność ekip. Remonty dachów płaskich najczęściej wykonywane są w cieplejszych miesiącach, od wiosny do jesieni. W tym okresie firmy mają największe obłożenie, co może skutkować dłuższym czasem oczekiwania i, czasami, nieco wyższymi stawkami. Prace zimowe, o ile w ogóle możliwe ze względu na warunki atmosferyczne i wymagania technologiczne niektórych materiałów (np. papy wymagają określonej temperatury podłoża do termozgrzewania, płynne membrany odpowiedniej temperatury powietrza i wilgotności), mogą być droższe ze względu na dodatkowe trudności. Na przykład, stosowanie osuszaczy czy namiotów ochronnych generuje dodatkowe koszty, a mroźna pogoda drastycznie utrudnia pracę.

Wreszcie, równie ważna jest reputacja i doświadczenie ekipy remontowej. Firma z wieloletnim stażem, specjalizująca się w dachach płaskich, z udokumentowanymi realizacjami i pozytywnymi opiniami, będzie z reguły droższa niż nowa na rynku ekipa "ogólnobudowlana". Ale czy oszczędność 20-30 PLN na metrze kwadratowym jest warta ryzyka? Tani fachowiec może użyć gorszych materiałów, popełnić błędy w sztuce dekarskiej, co w perspektywie kilku lat doprowadzi do kolejnych przecieków. Pamiętajmy, dach to nie fasada, błędy ukrywają się, by zemścić się z czasem, a cena remontu dachu wykonanego dwa razy, zazwyczaj przewyższa koszt solidnej roboty od razu.

Dobrze jest poprosić o szczegółowy kosztorys, który uwzględnia nie tylko cenę za metr kwadratowy, ale także koszty dodatkowe, takie jak transport materiałów, utylizacja starej papy, naprawa kominów, montaż obróbek blacharskich czy izolacji termicznej. Nierzadko te ukryte na pierwszy rzut oka pozycje potrafią znacząco podnieść ostateczną kwotę. Szczegółowy kosztorys chroni zarówno klienta, jak i wykonawcę, minimalizując ryzyko niedomówień i nieprzewidzianych dopłat w trakcie prac.

Na przykładzie niedawnej wyceny dachu na budynku handlowym w mniejszym mieście – 500 m² powierzchni. Właściciel myślał, że wystarczy położyć jedną warstwę papy. Inspekcja wykazała jednak, że podłoże w wielu miejscach było mocno zawilgocone, a płyty wiórowe wymagały wymiany na blisko 30% powierzchni. Koszt wymiany samych płyt podniósł całkowitą wycenę o blisko 20 tysięcy złotych, co w przeliczeniu na metr kwadratowy dołożyło dodatkowe 40 PLN do pierwotnej, optymistycznej kalkulacji obejmującej tylko materiał i robociznę. Ten przypadek jasno pokazuje, jak kluczowa jest rzetelna ocena stanu dachu przed przystąpieniem do prac. Zaniedbane drobiazgi kumulują się w znaczące kwoty. Każdy szczegół ma znaczenie.

Porównanie Kosztów Różnych Materiałów na Dach Płaski (Papa vs Alternatywy)

Rynek pokryć dachów płaskich, choć tradycyjnie zdominowany przez papę, ewoluuje, oferując szeroki wachlarz rozwiązań. Wybór materiału ma fundamentalny wpływ na koszt remontu dachu płaskiego. Dziś już nie tylko papa termozgrzewalna wchodzi w grę; paleta możliwości rozciąga się od membran rulonowych po innowacyjne powłoki płynne i piany natryskowe. Chociaż ułożenie kolejnej warstwy papy pozostaje częstym wyborem, zwłaszcza w przypadku ograniczonego budżetu, warto spojrzeć na alternatywy pod kątem długoterminowej opłacalności i funkcjonalności.

Tradycyjna papa termozgrzewalna, wytwarzana na osnowie poliestrowej lub z włókna szklanego z modyfikowanym bitumem (SBS lub APP), jest wciąż popularna ze względu na stosunkowo niską cenę materiału, zaczynającą się od około 15-30 PLN/m² za rolkę papy wierzchniego krycia dobrej jakości. Pamiętajmy jednak, że najczęściej potrzebna jest również papa podkładowa, co zwiększa ten koszt. Ceny pap modyfikowanych SBS (wyższa elastyczność w niskich temperaturach) są zazwyczaj wyższe niż pap modyfikowanych APP (lepsza odporność na wysokie temperatury i UV), często o 10-20%. Sumując materiały i robociznę, ułożenie nowej warstwy papy na istniejącą to często koszt w przedziale 150-300 PLN/m². Jej żywotność to zazwyczaj 10-15 lat, co oznacza, że w cyklu 30-40 letnim, remont papą trzeba przeprowadzić 2-3 razy.

Współczesne membrany hydroizolacyjne rulonowe, takie jak EPDM (kauczuk syntetyczny) czy PCV (polichlorek winylu), stanowią poważną konkurencję. Membrany EPDM charakteryzują się wyjątkową elastycznością, odpornością na promieniowanie UV, ekstremalne temperatury i starzenie, często posiadając gwarancję producenta na 25-50 lat. Cena samego materiału jest znacznie wyższa niż papy, zaczynając się od około 50-80 PLN/m². Membrany PCV są zgrzewane gorącym powietrzem, tworząc szczelną powłokę i są często stosowane na dużych obiektach przemysłowych. Ich ceny zaczynają się od około 30-60 PLN/m² materiału. Montaż membran jest bardziej skomplikowany i wymaga specjalistycznego sprzętu (zgrzewarki do PCV, kleje do EPDM). Koszt remontu z użyciem membran (materiał + montaż) to zwykle 250-450 PLN/m². Choć koszt początkowy jest wyższy niż papy, znacznie dłuższa żywotność sprawia, że w dłuższym okresie membrany mogą okazać się tańszym rozwiązaniem, minimalizując przyszłe koszty naprawy dachu. To jak kupowanie drogich, ale wytrzymałych butów, zamiast kilku par tanich, które szybko się rozpadają.

Płynne membrany, takie jak te na bazie poliuretanów (PU), zyskują na popularności dzięki łatwości aplikacji (wałkiem, pędzlem lub natryskiem) i zdolności do tworzenia bezszwowej powłoki, idealnej do skomplikowanych kształtów i licznych detali dachowych. Cena materiału PU to zazwyczaj 30-60 PLN/m² za system dwuwarstwowy. Całkowity koszt remontu dachu z użyciem płynnej membrany (materiał + robocizna) waha się w przedziale 300-500 PLN/m². Ich elastyczność pozwala mostkować drobne pęknięcia w podłożu, a bezszwowość eliminuje ryzyko przecieków na łączeniach, co jest piętą achillesową papy. Szacowana żywotność takich systemów to 15-25 lat, co plasuje je między papą a membranami rulonowymi pod względem trwałości i ceny. Systemy te doskonale nadają się do renowacji starych dachów papowych, bez konieczności jej zrywania, o ile jest stabilna i dobrze przygotowana.

Innowacyjne podejście to systemy natryskowe, w tym zamknięto-komórkowa piana poliuretanowa (PUR). Piana PUR aplikowana jest natryskowo i w ciągu kilku sekund rozpręża się, tworząc sztywną, zamknięto-komórkową strukturę, która jednocześnie izoluje termicznie i jest hydroizolacją. System taki jest następnie pokrywany warstwą ochronną (np. poliuretanem alifatycznym) odporną na UV. Koszt materiału PUR jest stosunkowo wysoki, a jego aplikacji wymaga specjalistycznego sprzętu (agregatów wysokociśnieniowych z podgrzewaniem). Całkowity koszt remontu dachu płaskiego z pianą PUR (materiał + robocizna) to zazwyczaj 350-600 PLN/m² lub więcej, jeśli piana pełni również rolę izolacji termicznej. Jest to jednak system "dwa w jednym", co może być korzystne w budynkach z niewystarczającą izolacją. Piana PUR tworzy monolit, jest bardzo lekka i trwała (żywotność 20-30 lat). Przykładowo, remont dachu o powierzchni 200m² pianą PUR może kosztować od 70 do 120 tysięcy złotych, podczas gdy ten sam dach kryty papą kosztowałby od 30 do 60 tysięcy złotych, ale za 15 lat trzeba by ten proces powtórzyć.

Na rynku dostępne są także inne, mniej popularne lub bardziej niszowe rozwiązania, takie jak "guma w płynie" czy specjalistyczne systemy epoksydowe, których ceny i zastosowania są bardzo zróżnicowane, często dedykowane do konkretnych, specyficznych problemów. Analizując koszty materiałów na dach płaski, inwestor powinien brać pod uwagę nie tylko cenę za metr kwadratowy zakupu materiału, ale także koszty związane z montażem, przygotowaniem podłoża, transportem, utylizacją oraz co najważniejsze, przewidywaną trwałością systemu i kosztami jego utrzymania przez kolejne lata. To pozwala realnie ocenić, która opcja jest rzeczywiście najbardziej ekonomiczna w perspektywie długoterminowej, a nie tylko "na już". Czasem droższa inwestycja dzisiaj, pozwala spać spokojniej przez dekady.

Wpływ Techniki Układania (Termozgrzewalna, Natrysk) na Cenę Remontu

Sama cena położenia papy czy innego materiału na dachu płaskim jest nierozerwalnie związana z techniką jego aplikacji. To, w jaki sposób materiał ląduje na dachu – czy jest to tradycyjne rozwijanie rolek i zgrzewanie palnikiem, czy nowoczesne natryskiwanie z agregatu hydrodynamicznego – ma fundamentalne przełożenie na koszty robocizny, szybkość pracy i ostateczny efekt. Mówiąc krótko: technologia montażu jest jak przepis kulinarny – te same składniki mogą smakować zupełnie inaczej w zależności od tego, jak zostaną przygotowane.

Tradycyjna technika termozgrzewania papy, choć wymaga doświadczenia i precyzji, jest metodą pracochłonną. Rozwijanie rolek, przycinanie, dokładne dopasowywanie na zakładach i zgrzewanie każdej krawędzi palnikiem zajmuje czas. Dla ekipy dwuosobowej, ułożenie jednej warstwy papy na 100 m² dachu o prostym kształcie może zająć nawet 2-3 dni robocze, nie wliczając przygotowania podłoża czy obróbek detali. Cena robocizny przy papie waha się zwykle w przedziale 80-150 PLN/m², w zależności od regionu, skomplikowania dachu i stanu starego pokrycia. Przy dachu o licznych świetlikach czy kominach, czas pracy i koszt robocizny znacząco rosną, ponieważ obróbki wokół nich wymagają szczególnej staranności i zużywają więcej drobnych kawałków materiału i poświęconego czasu.

Układanie membran rulonowych (EPDM, PCV) metodą klejenia lub zgrzewania gorącym powietrzem również jest procesem wymagającym specjalistycznych umiejętności i sprzętu. W przypadku PCV niezbędne są profesjonalne zgrzewarki. Metody te, choć szybsze niż tradycyjne klejenie papy na zimno, nadal opierają się na rozwijaniu rolek i łączeniu ich na zakładach. Prędkość pracy może być porównywalna do termozgrzewania lub nieco szybsza, zwłaszcza na dużych, otwartych przestrzeniach bez wielu przeszkód. Koszt robocizny przy układaniu membran zazwyczaj mieści się w przedziale 100-200 PLN/m², odzwierciedlając zarówno czas pracy, jak i konieczność posiadania specjalistycznego sprzętu oraz umiejętności. Specjaliści od PCV czy EPDM często cenią sobie nieco wyżej ze względu na specjalizację.

Zupełnie inną dynamikę pracy wprowadza technika natryskowa, stosowana przy aplikacji pian poliuretanowych (PUR) czy płynnych membran PU. Tutaj rola tradycyjnego "dekarza" zmienia się w rolę operatora specjalistycznego agregatu. Materiał jest podawany pod wysokim ciśnieniem bezpośrednio na przygotowane podłoże, a proces utwardzania jest bardzo szybki. Daje to niewiarygodną szybkość pokrycia dużych powierzchni. Ekipa z agregatem potrafi zaaplikować kilkaset, a nawet ponad tysiąc metrów kwadratowych powłoki hydroizolacyjnej w ciągu jednego dnia, oczywiście zakładając odpowiednie przygotowanie podłoża wcześniej. Szybkość ta znacząco redukuje czas pracy potrzebny na ułożenie materiału na otwartej powierzchni.

Jednakże, koszt robocizny przy technikach natryskowych (np. aplikacja PUR) nie jest po prostu niższy "za metr" tylko dlatego, że jest szybsza. Po pierwsze, sam koszt pracy operatora agregatu i pomocników jest wyższy, gdyż wymaga specjalistycznego szkolenia i precyzji. Po drugie, cena robocizny często obejmuje koszt pracy agregatu, jego serwisowania i amortyzacji – to drogi sprzęt, którego wynajęcie czy posiadanie kosztuje. Koszt robocizny w przypadku aplikacji PUR może wynosić od 150 do nawet 300 PLN/m², zwłaszcza gdy system obejmuje zarówno warstwę izolacyjną, jak i hydroizolacyjną. Niemniej jednak, patrząc na całkowity czas realizacji dużego projektu, metoda natryskowa często wygrywa pod względem szybkości, co może minimalizować uciążliwość remontu dla użytkowników budynku. Z mojego doświadczenia wynika, że budynki o powierzchni 1000 m², które tradycyjnymi metodami zajęłyby 2-3 tygodnie, systemem natryskowym da się wykonać w 4-7 dni. Szybkość jest tu argumentem samym w sobie.

Wpływ techniki układania widać również przy pracach przygotowawczych i na detalach. Przy papie i membranach rulonowych, każde załamanie, narożnik, komin wymaga precyzyjnego wycięcia i dopasowania materiału, co bywa żmudne. Systemy natryskowe, ze względu na swoją płynną formę, łatwiej dopasowują się do nieregularnych kształtów, tworząc bezszwową powłokę wokół obróbek. To może uprościć i przyspieszyć pracę w takich miejscach, choć nadal wymaga wprawy, by materiał został równomiernie i prawidłowo zaaplikowany. Dodatkowo, aplikacja natryskowa często wymaga dużo dokładniejszego zabezpieczenia otoczenia (ścian, okien), aby uniknąć zabrudzeń, co generuje dodatkowe koszty przygotowawcze. Całkowita cena remontu dachu to wypadkowa wielu czynników, gdzie technika montażu jest jednym z kluczowych zmiennych, obok ceny samego materiału. Wybór metody powinien być podyktowany nie tylko kosztem, ale także specyfiką dachu, oczekiwaną trwałością i warunkami panującymi na budowie.

Koszt Remontu Dachu Płaskiego: Naprawa Punktowa vs Wymiana Całościowa

Decyzja o zakresie prac na dachu płaskim – czy naprawiać pojedyncze przecieki, czy inwestować w całkowitą wymianę pokrycia – ma fundamentalne przełożenie na koszt remontu dachu płaskiego pokrytego papą. To klasyczny dylemat: doraźna pomoc versus radykalne leczenie. Oba rozwiązania mają swoje uzasadnienie, ale podjęta decyzja powinna być poprzedzona rzetelną oceną stanu technicznego całego dachu, a nie tylko miejsca, w którym widać plamę na suficie. Pamiętajmy, że przeciek jest często tylko wierzchołkiem góry lodowej problemów z dachem papowym.

Naprawa punktowa, czyli "łatanie" miejsc, w których pojawiły się przecieki, jest najtańszą opcją doraźną. Polega na zlokalizowaniu nieszczelności (co czasem bywa trudne na dachach płaskich, bo woda może przeciekać daleko od miejsca wnikania), wycięciu zniszczonego fragmentu starej papy, osuszeniu i oczyszczeniu podłoża, a następnie przyklejeniu lub zgrzaniu nowej łaty, często z dodatkowym uszczelnieniem masą bitumiczną. Koszt takiej interwencji może wynieść od kilkuset do kilku tysięcy złotych, w zależności od liczby i skomplikowania miejsc wymagających naprawy. W przeliczeniu na metr kwadratowy łatane miejsce wychodzi drogo (50-150 PLN/m²), ale całościowy koszt na tle całego dachu jest niski.

Problem z naprawami punktowymi polega na tym, że rozwiązują one skutek, a nie przyczynę problemu. Jeśli przeciek powstał z powodu ogólnego zużycia papy, jej spękania na całej powierzchni, licznych pęcherzy lub degradacji podłoża, naprawienie jednego czy dwóch miejsc nie zapobiegnie pojawieniu się kolejnych przecieków w niedalekiej przyszłości. To jak ciągłe klejenie dziurawego worka – prędzej czy później rozsypie się w rękach. Częste naprawy punktowe kumulują się w wydatki, które po kilku latach mogą przewyższyć koszt jednorazowej, kompleksowej wymiany lub remontu na większą skalę. Co więcej, każda nowa łata wprowadza dodatkowe łączenia, które mogą stać się potencjalnymi punktami nieszczelności w przyszłości.

Całościowy remont lub wymiana dachu to rozwiązanie bardziej kosztowne na start, ale zazwyczaj bardziej opłacalne w dłuższej perspektywie. Może polegać na: 1. Ułożeniu kolejnej warstwy papy termozgrzewalnej na istniejącą (tzw. "nadkrycie"). Ta metoda jest możliwa, jeśli stara papa jest w miarę stabilna i dobrze przylega do podłoża. Koszt takiego rozwiązania (materiał + robocizna) wynosił zazwyczaj od 150 do 300 PLN/m² w latach 2023-2024. Stan zużycia powłoki ma mniejsze znaczenie, o ile stara warstwa nie jest pełna bąbli czy zmarszczek uniemożliwiających położenie nowej papy. 2. Ułożeniu membrany rulonowej (EPDM/PCV) na istniejącą papę. To również forma "nadkrycia", droższa niż papa (250-450 PLN/m² z montażem), ale dająca znacznie dłuższą żywotność. Podobnie jak przy papie, ważne, by stara powłoka była w miarę gładka. 3. Zastosowaniu natryskowej hydroizolacji, np. płynnej membrany PU lub piany PUR, bezpośrednio na przygotowaną starą papę. Te systemy dobrze radzą sobie nawet z pewnymi nierównościami starej powierzchni i tworzą bezszwową powłokę. Koszt (300-600 PLN/m² z montażem) jest wyższy, ale zyskujemy na szybkości i trwałości. 4. Całkowitym zerwaniu starego pokrycia, ewentualnej naprawie lub wymianie podłoża (desek, płyt), naprawie izolacji termicznej lub ułożeniu nowej, a następnie ułożeniu nowego systemu hydroizolacyjnego (papa, membrana, piana PUR, itp.). To najdroższa opcja, często przekraczająca 500 PLN/m² i sięgająca 1200+ PLN/m², jeśli wymaga wymiany większości konstrukcji dachu. Jednakże, tylko ta metoda pozwala w pełni zdiagnozować i rozwiązać problemy ukryte pod starą papą, np. zgniłe deski czy zawilgoconą izolację termiczną. To "nowy dach" w zasadzie, który powinien służyć dekadami bezawaryjnie, drastycznie obniżając przyszłe koszty naprawy dachu.

Wybór między naprawą punktową a wymianą całościową często zależy od wieku dachu i skali uszkodzeń. Młody dach (poniżej 10 lat) z pojedynczym uszkodzeniem (np. przez uderzenie, grad) można skutecznie naprawić punktowo. Stary dach (powyżej 15 lat) z widocznymi oznakami ogólnego zużycia na całej powierzchni (pęknięcia, bąble, kruchość papy) prawie zawsze wymaga szerszej interwencji. Próba ciągłego łatania takiego dachu to walka z wiatrakami, która szybko pochłonie więcej pieniędzy niż jednorazowy remont na większą skalę. Specjaliści często porównują to do samochodu z przegniłą karoserią i zepsutym silnikiem – wymiana samych drzwi nie rozwiązuje problemu.

Metody natryskowe, takie jak piana PUR w systemie System®, oferują elastyczność pośrednią. Można je zastosować na całości powierzchni, ale system ten pozwala również na precyzyjne wzmocnienie miejsc najbardziej narażonych na uszkodzenia lub tam, gdzie stara papa jest w najgorszym stanie. Na przykład, wokół kominów, na stykach z attykami, czy w obrębie wpustów dachowych, gdzie często dochodzi do koncentracji problemów, można zaaplikować grubszą warstwę piany, podczas gdy na pozostałej, mniej zniszczonej powierzchni położyć tylko warstwę hydroizolacyjną lub cieńszą warstwę piany. Ta możliwość "dostosowania" powłoki do potrzeb dachu i klienta pozwala zoptymalizować koszty w przypadku dachów o nierównomiernym stopniu zużycia, oferując coś więcej niż proste łatanie, ale mniej drastycznego i kosztownego niż pełne zrywanie pokrycia. Dzięki temu cena remontu dachu staje się bardziej elastyczna i dopasowana do rzeczywistego stanu technicznego obiektu. Zawsze jednak, kluczowa jest rzetelna ocena stanu wyjściowego dachu przez doświadczonego dekarza lub inżyniera budowlanego.